Zonguldak Limanından geçmiş yıllarda kömürün nakliyesinde kullanılan iskele, Hazineihassa idaresi dönemi olarak bilinen 1848-1865'de yabancı ve yerli yatırımcıların kontrolü altında 5 yılda 40 bin ton üretim gerçekleştirilen havzada kullanılmaya başlanmış.
Aslında tam kapasiteli yükleme 1860 yılından sonra buharla çalışan vinç teknolojisinin gelmesiyle hız kazanmıştır. Dalgakıran korumasız olan kömür iskelesi 1890 sonunda yapılan eski limandan sonra işlevini arttırmıştır.(1899)
1906 yılında, Ereğli Şirketi liman yükleme tesislerine bağlanan kömür yükleme iskelesinin üzerine taş kemer ilave edilmiş, Chargement Rapide (hızlı yükleme) adı verilen bu sistemle gemilere seri kömür yükleme hizmete girmiştir. Aynı yıl tesisin yanına vagon sayım binası inşa edilmiştir.
Atatürk’ün Zonguldak ziyaretinde karaya çıktığı iskele de bu binanın yanında yer almaktadır. 1957 yılında tamamlanan yeni liman ve yükleme tesislerinden sonra tarihi iskelenin kömür yükleme faaliyetlerine son verilmiş, deniz yoluyla gelen misafirlerin karşılandığı ve liman vasıtalarının depolandığı rıhtım olarak kullanılmıştır. Tesisin yanındaki vagon sayım binası olarak kullanılan bina ise, bugün halen faaliyetlerini sürdüren Maden Mühendisleri Odası Zonguldak Şubesi’ne devredilmiştir.
CHARGEMET RAPİDE (HIZLI YÜKLEME) İSKELESİNİN TEKNİK ÖZELLİKLERİ…
Günümüzde Zonguldak Adliye binasının karşısında kalmakta olan yapı, kömürün gemiye aktarılabilmesi için çok önemli bir yer teşkil etmekteydi. Eser, kesme taş diye tanımladığımız malzemeden yapılmış kıyıya ahşap bir iskeleyle bağlı vaziyettedir. Tek kemer uygulamalı olarak yapılan binanın kemerini taşıyan kolonların (taşıyıcılar) doğu ve batısında taş ile dışarı taşkın formda yapılmış silmeler görülmektedir.
Kemerin üstüne yapılan kontrol odasından yükleme takip edilir, taşıyıcı kovalarla rampadan gelen kömürler gemilere transfer edilirdi. Kemerin iç bölümündeki taşlarda kararmalar ve çürümelerin olduğu belgelerde geçmekte ve gözle görülmektedir. Yapının üzerinde ‘1848 TTK’ yazısı bulunmakta. Genel anlamda iyi görülen yapıya, zaman zaman müdahale yapıldığı izlerden anlaşılmaktadır.
Üzülmez maden bölgesinden gelen kömür buradan gemilere yüklenmekteydi. Bu sayede Zonguldak demir ağlarıyla örülmüş haldeydi. Tarihi iskele Zonguldak kent silüetinde yer edinmeyi başarmış ve ziyaret edilecek en önemli yerler arasında üst sıradadır. Kentin tarihini simgeleyen "Abide-i İskele" heybetiyle kent tarihindeki önemini korumaktadır...
Fotoğraflar aynı açıdan çekilmiş olup, üstteki fotoğraf güncel, küçük fotoğraflar tarihi süresince yapısal değişimlerini göstermektedir
Yüksel Yıldırım-2018
Zonguldak Nostalji
