Corona virüs salgını bir yılı aşkın süredir dünyayı alt üst ederken, normal hayata dönüş için insanlığın elindeki en etkili araç aşılar.
Virüse karşı aşı geliştiren şirketler de bu süreçte milyarlarca dolar gelir elde etmeyi hedefliyor. Gelir seviyelerinde, aşının tek seferlik mi yoksa belirli aralıkla tekrarlanan şekilde mi kullanacağı belirleyici olacak.
İngiliz The Guardian gazetesi, dünya genelinde corona virüsü aşısı üreten şirketlerin bu süreçteki gelir hedef ve tahminlerini aktardı.
1- Pfizer/BioNTech (mRNA aşısı)
ABD merkezli ilaç devi Pfizer ile Alman BioNTech firması tarafından geliştirilen aşı, Batı ülkelerinde kullanım için onay alan ilk aşı oldu. Aşının -70 santigrat gibi düşük sıcaklıkta saklanması gerekliliği, lojistik açıdan zorluk yaratıyor.
Türk bilim insanları Dr. Özlem Türeci ve Prof. Dr. Uğur Şahin öncülüğündeki ekip tarafından geliştirilen bu aşının iki dozu, yaklaşık olarak, ABD'ye 39 dolar, Avrupa Birliği'ne (AB) 30 dolar fiyatla satıldı. Bu aşının neredeyse tamamını ABD ve AB ülkeleri kendilerine ayırdı. ABD 200 milyon doz, AB 300 milyon doz sipariş verdi.
Gelir düzeyi ne olursa olsun tüm ülkelerin aşıya eşit erişim sağlamasını amaçlayan ve Dünya Sağlık Örgütü öncülüğünde kurulan küresel bir girişim olan Covax'a ayrılacak pay 40 milyon doz.
Bu anlaşmalar kapsamında Pfizer-BioNTech ortaklığı, 2021'de aşı satışlarından 15 milyar dolarlık gelir bekliyor. Pfizer, aşı üretimindeki artışa bağlı olarak bu rakamın 30 milyar dolara kadar çıkabileceğini belirtiyor.
Barclays analisti Carter Gould'un aşının tek sefer kullanılacağı senaryosu üzerinden geliştirdiği tahmini ise gelirin 2020'de 21,5 milyar dolar, 2021'de 8,6 milyar dolar ve 2023'te 1,95 milyar dolar olacağı yönünde.
2- Moderna (mRNA aşısı)
ABD merkezli biyoteknoloji firması olan Moderna'nın aşıları da büyük oranda gelişmiş ülkelere gidecek.
AB 310 milyon doz, ABD 300 milyon doz, İngiltere 17 milyon doz, Japonya 50 milyon doz için anlaşma yaptı. AB'nin ek olarak 2022 için 150 milyon dozluk alım seçeneği var.
Moderna -20 santigrat derecede saklanması gereken iki doz aşıyı, yaklaşık olarak, ABD'ye 30 dolar, AB'ye ise 36 dolar fiyatla sattı.
Şirket, 2021'de 18,4 milyar dolar gelir bekliyor.
Barclays analisti Gena Wang, aşılamanın tekrarlanacağı senaryosu üzerinden, Moderna'nın 2021'de 19,6 milyar dolar, 2022'de 12,2 milyar dolar, 2023'te 11,4 milyar dolar gelir edeceğini öngörüyor.
2010 yılında kurulan Moderna'nın hisseleri son 12 ayda yüzde 372 oranında değerlendi. Şirketin Fransız CEO'su 48 yaşındaki Stephane Bancel, elindeki yüzde 9'luk hisse sayesinde yaklaşık 5 milyar dolarlık servete ulaştı.
3- Johnson & Johnson (Adenovirüs aşısı)
ABD merkezli Johnson & Johnson firmasının Belçika'daki biriminde üretilen tek dozluk aşısı, normal buzdolaplarında saklanabiliyor.
Dünyadaki ilk tek dozluk corona virüsü aşısı için Covax, 2022 yılına kadar temin etmek üzere 500 milyon dozluk sipariş verdi. AB'nin siparişi 400 milyon dozu bulurken, ABD 100 milyon doz, İngiltere 30 milyon dozluk sipariş verdi. ABD'nin 200 milyon doz daha alım seçeneği var.
Bu yıl 1 milyar doz aşı üretip dağıtmayı hedefleyen şirket, 10 milyar dolar gelir bekliyor.
Aşının fiyatı ise 10 dolar.
4- AstraZeneca (Adenovirüs vektör aşısı)
İngiltere'de Oxford Üniversitesi tarafından geliştirilen bu aşıdan İngiltere 100 milyon doz, AB 400 milyon doz, ABD 300 milyon doz, Japonya 120 milyon doz sipariş verdi.
SVB Leerink'in tahminlerine göre, bu aşıdan 2020'de 1,9 milyar dolar, 2022'de 3 milyar dolar gelir elde edilecek.
Aşının satışlarında kâr amacı gütmeyeceğini açıklayan AstraZeneca firması, çift dozu 4,30 dolar ile 10 dolar arası fiyatla satıyor.
5- Sinovac (etkisizleştirilmiş virüs aşısı)
Çinli Sinovac şirketi tarafından üretilen CoronaVac adlı aşı için Türkiye, Brezilya, Şili, Singapur, Endonezya, Malezya ve Filipinler sipariş verdi. Aşı Çin'de de kullanım onayı aldı.
Şirket, bu yılki üretimin 1 milyar dozu aşabileceğini açıkladı ancak gelir hedefi ve fiyatlar net değil.
CoronaVac'ın iki dozu Endonezya'ya 27,2 dolara satıldı.
6- Sputnik V (Adenovirüs aşısı)
Rusya'da Gamaleya Enstitüsü tarafından geliştirilen ve ticari hakları Rusya Doğrudan Yatırım Fonu'nun elinde olan aşı için 50'nin üzerinde ülke sipariş verdi.
Aşı Rusya'da 2020'nin yaz aylarında tescil edildiğinde bilim dünyası tarafından şüpheyle karşılansa da etkinlik oranının yüksek olduğunun ortaya çıkmasıyla siparişler hızla arttı.
Rusya, 10 ülkede 15 üreticiyle anlaşma imzadıklarını açıkladı ve 2020'de 1,4 milyar doz üretilebileceğini duyurdu.
Rusya aşıyı ücretsiz temin ediyor. Dünyadaki satış fiyatı ülkeden ülkeye değişse de iki doz için 20 dolarlık fiyat konuşuluyor.
7- Novavax (Rekombinant protein aşısı)
ABD merkezli Novavax firması, geliştirdiği aşı için 2021'in ilk yarısında ABD, İngiltere ve diğer ülkelerde kullanım onayı almayı planlıyor.
Şirket 300 milyon dozluk ön sipariş aldı.
Afrika'da aşının satış fiyatının 3 dolar olacağı açıklandı.
Şirket, önümüzde 12 ayda birkaç milyar dolarlık gelir elde etmeyi bekliyor.
8- CureVac (mRNA aşısı)
Alman CureVac şirketi, ürettiği aşı için Haziran'da AB'den onay almayı planlıyor. AB, 225 milyon dozluk sipariş verdi ve 180 milyon dozluk ek alım anlaşması yaptı.
Diğer mRNA aşılarından farklı olarak bu aşının normal buzdolabında saklanabileceği belirtiliyor.
Şirket bu yıl 300 milyon doz, 2022'de ise 600 milyon ile 1 milyar doz arasında üretim hedefine sahip.