Emeklilikte Yaşa Takılan (EYT) milyonlarca kişi için Cumhurbaşkanı Erdoğan talimat verdi. 1 milyon 200 bini Bağkurlu, 1 milyon 200 bini emekli sandığı 2 milyon 400 bini ise SSK’lı olmak üzere 4 milyon 805 bin kişi EYT ile ilgili yeni gelişmeyi yakından takip ediyor.
Türkiye gazetesinden İsa Karakaş EYT sürecini ve gelinen son durumu bugünkü köşesine taşıdı. İşte Emeklilikte Yaşa Takılan vatandaşları çok yakından ilgilendiren o yazı...
Bugün EYT denilince artık duymayan kimse kalmamıştır. 1999 yılından beri devam eden bir mağduriyet öyküsü. Hemen hemen her ailede bir EYT’li öyküsü bulunmaktadır.
EYT, Başbakan Ecevit’in Başbakanlığındaki “Üçlü koalisyon”un IMF’nin baskısıyla büyük Marmara depremi faciası esnasında çalışanların görüşü dahi alınmadan birdenbire yürürlüğe konan meşhur 4447 sayılı yasanın eseri.
Geçtiğimiz günlerde gazetemizde EYT ile ilgili çalışmaların başladığına dair verilen haberlerle birlikte EYT’lilerin heyecanı katlandı…
EYT, ERKEN EMEKLİLİK DEĞİL, HAKKIN İADESİDİR
“EYT” kısaltmasının açılımını artık izah etmeye bile gerek yok... Zira 22 yılı aşkın süreden beri toplumda bu kısaltmayı duymayan bilmeyen kalmadı. Hemen her gün yazılı-görsel-sosyal ve diğer tüm medyada en çok yer alan ve sadece sonradan konulan “yaş” engeli nedeniyle geciktirilen emeklilik haklarına bir an önce kavuşmak isteyen emeklilik mağdurlarından oluşan büyük bir topluluk.
Peki, EYT’liler ne istemektedir?
Hemen altını tekrar çizeyim EYT’liler erken emeklilik ya da bir ayrıcalık istemiyor. Sadece 1999 yılında çıkarılan yasa ile getirilen “yaş” engelinin kaldırılmasını istiyor. Zira EYT’liler erken emeklilik ya da ayrıcalık değil işe girdikleri tarihlerde geçerli olan emeklilik şartları neyse sadece onu müktesep hak olarak talep etmektedirler… Başka bir anlatımla alınan haklarının iadesini talep etmektedirler.
EYT’LİLERLE İLGİLİ REKOR SAYIDA KANUN TEKLİFİ
Son 20 yıl içinde EYT ile ilgili TBMM’ye çok sayıda kanun tasarısı/teklifi verildi. Ancak bu tasarıların tamamı muhalefet partileri tarafından verildiğinden emeklilikte yaş engeline maruz kalanların sorunları bir türlü çözülemedi. Hemen belirtelim geçtiğimiz yıllarda değişik partilerden çok sayıda milletvekili tarafından en fazla verilen kanun teklifi EYT’lilerle ilgili olmuştur. Hem de rekor seviyede…
BAKAN BİLGİN EYT’LİLER İÇİN BÜYÜK UMUT OLMUŞTU!
Tüm kamuoyunun yakından takip ettiği üzere 2019 yılında EYT sorununun çözümünde o dönem Sosyal Politikalar Kurulu Başkan Vekili ve aynı zamanda Cumhurbaşkanı Başdanışmanı olan Sayın Prof. Dr. Vedat Bilgin görevlendirilmişti. Sayın Bilgin’in çalışmalara başlaması gazetemizden birçok kez manşetten duyurulmuştu.
Hele ki EYT temsilcileriyle Çankaya Köşkü’nde görüşmesi EYT’lileri umutlandırmıştı. Ancak geçen zaman zarfında bir adım bile atılamamıştı. EYT meselesini tüm yönleriyle yakından bilen Bakan Bilgin’in öncülüğünde şüphesiz bu sorun daha rahat çözülecektir.
CUMHURBAŞKANIMIZIN YENİ TALİMATI
Emeklilikte Yaşa Takılanlar ile ilgili geçtiğimiz günlerde medyaya yansıyan Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın vermiş olduğu talimat gözleri yeniden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına çevirdi. Medyada çok sayıda değişik alternatiflerden söz edilmekle birlikte henüz kesinleşmiş bir çözüm modeli ortaya konmamıştır.
Bu bağlamda EYT’lilerle ilgili daha önceki yazılarımızda belirttiğimiz tek cümlelik bir ilavenin SGK kanununa eklenmesi bu mağduriyetin giderilmesi için kâfi gelecektir. Bu da 1999 yılında mağduriyete sebep olan 4447 sayılı Kanunun yürürlüğe girmeden önce herhangi bir sosyal güvenlik kurumuna (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı…) bağlı olarak sigortalı bir işe girenlerin bu kanuna değil, işe girdikleri tarihlerdeki emeklilik şartlarına tabi tutularak sorunun çözülmesi şeklinde olacaktır. Aksi takdirde önerilecek daha düşük maaş ya da kademli yaşın düşürülmesi gibi alternatifler EYT’lileri tatmin etmeyecektir.
EYT'de hangi modeller öne çıkıyor? Diğer ülkelerde sistemler nasıl? İşte ayrıntılar...
1. KISMİ EMEKLİLİK: 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanlar 10 yıl prim ödeyerek emekli olabiliyor. Buna kısmi emeklilik deniliyor. Böylece 3600 günü tamamlayanlar kadınsa 50, erkekse 55 yaşını da doldurmak şartıyla emekli olabiliyorlar. Emeklilik yaşını, 3600 günü ya da 50-55 yaş şartını tamamladığı tarih belirliyor. Ancak EYT kapsamında 3600 günü olanlar için kadınsa 50, erkekse 55 yaşını tamamlayanların emekli edilmeleri bir formül olarak duruyor.
2. SÜRENİN TAMAMLANMASI: BU formülde ise 99 öncesindeki emeklilik şartları dikkate alınıyor. Yani kadınlarda 20 yıllık (7200 gün), erkeklerde ise 25 yıllık (9 bin gün) sigortalılık süresini tamamlayanların yaş şartına bakılmadan emekli olması durumu ortaya çıkıyor. 2021 yılından 25 yıl geriye gittiğimizde 1996 yılı ve öncesinde sigortalı olanlar bu kapsama giriyor. Yasa çıktığında geriye doğru 25 yıl gidilerek erkek hak sahipleri bulunmuş olacak. kadınlarda ise geriye doğru 20 yıl gidilecek. Bugün için 9 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olmuş kadınlar için bu süre dolmuş durumda.
3. PRİMİN TAMAMLANMASI: Buna göre 9 Eylül 1999 öncesinde işe girenler için ilk sigortalı oldukları tarihe göre 5000 ile 5975 gün arasında prim gerekiyor. Burada primini tamamlayanların yaşına bakmadan hak sahibi olması durumu ortaya çıkıyor.
4. ALMANYA SİSTEMİ: Almanya'da daha önce uygulanan formüle göre sigortalıya bir teklif sunuluyor. Emekliliğine kaç yıl kalmışsa, her yıl için belli oranda kesinti yapılıyor. Burada kesinti oranı yıllık yüzde 2 oluyor. Yani emekliliğine 4 yıl kalmış birisinden yüzde 8 kesinti yapılıyor. Böylece daha az maaşla daha erken emeklilik ortaya çıkıyor.
5. FİNLANDİYA SİSTEMİ: Burada da Alman sisteminde olduğu gibi belli oranda kesinti belirleniyor. Sigortalı kesintiyle erken emekli oluyor. Ancak yasanın söylediği yaşa gelip emeklilik şartları oluşunca kesinti ortadan kalkıyor.
