Türkiye Taşkömürü Kurumu’nda (TTK) maden işçilerinin de kullandığı ve 214 yıl önce geliştirildiği öğrenilen Emniyet Lambası, Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi’nde sergileniyor. Müzeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerin, kömüre ömür verenlerin hikayesine hüzünlendikleri belirtiliyor.
Gazeteci Orhan Akyüz’ün haberine göre, TTK Üzülmez Müessese Müdürlüğü Asma Mahallesi Poyraz Sokak’ta (Eski Üzülmez Lokali yanı), 1946 yılında dönemin en üst yetkilisi başmühendis tarafından lojman olarak kullanılan ve daha sonraki yıllarda da Üzülmez Müessese Müdürü'nün evi diye anılan konut, emekliye ayrılan dönemin TTK Genel Müdürü Kazım Eroğlu’nun destekleri ve Zonguldak’ın tanınmış yerel tarih araştırmacı kimliğiyle tanınan Ekrem Murat Zaman’ın katkılarıyla 30 Aralık 2020’de Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi’ne dönüştürülerek hizmete açıldı.
MADENCİLERİN 214 YILLIK DOSTU SERGİLENEN EMNİYET LAMBASI, HÜZÜNLENDİRİYOR
Bu arada müzeyi ziyaretlerinde Emniyet Lambası’nın yapılması hikayesinin yanı sıra maden işçilerine faydalarını öğrenen yerli ve yabancı turistlerin, zaman zaman hüzünlendikleri bildirildi.
EMNİYET LAMBASI
Müzede sergilen Emniyet Lambası’nın yanında, şu bilgiler yer alıyor:
“Emniyet Lambası, metan gazının hazne içinde yakılmasıyla oluşan ısının tel kafeslerde soğuyarak dışarıya verilmemesi esasına göre çalışır.
Alev topu (mavi hale) uzunluğuna göre metan ölçümünün yanı sıra ortamdaki oksijen ve karbondioksit tespitinde de kullanılır.
Yakıt haznesi üzerindeki fitilin gözlendiği bir cam bölme ve bunun üzerinde iç içe geçmiş 144 meş iki kafesten oluşur.
Emniyet Lambası’nda yakıt olarak özel benzin kullanılır.
1800’lerin başında yer altı galerilerini aydınlatması açık alevle ya da açık alevle yapılıyordu. Bu nedenle kömürden çıkan metan gazını şüphesiz patlatıyordu. Oksijen yetersizliği ve patlayıcı ortam sorunu 1815 yılından sonra Emniyet Lambası’nın ateşleme kaynağını ortadan kaldırmasıyla kısmen çözüldü.
Maden ocağında patlayıcı madde kullanımı ve aydınlatma için kullanılan lambaların yarattığı patlayabilirlik zaman içinde Emniyet Lambası’nın ve onun dışındaki ölçüm aletlerinin gelişmesiyle kontrol altına alınır.
EMNİYET LAMBASI’NI 1810’DA GELİŞTİREN KİMYACI HUMPHRY DAVY, ZEHİRLİ GAZ KARIŞIMINI KENDİNDE DENERKEN GENÇ YAŞTA YAŞAMINI YİTİRMİŞ
Emmiyet Lambası’nın öyküsü de madencilik tarihi açısından önemlidir.
Madenciler için 1810’da kimyacı Humphry Davy’nin (1778-1829) geliştirdiği Emniyet Lambası, maden ocaklarındaki patlamaların önlenmesine önemli bir çözüm getirir.
Davy, kızgın kömür üzerinde su buharının etkisiyle oluşan ‘su gazı’ üzerindeki araştırmalarında CO, CO2, H2 den oluşan bu zehirli gaz karışımını bizzat kendinde denerken genç denecek yaşta yaşamını yitirir.”
HABER-FOTOĞRAFLAR: ORHAN AKYÜZ