(ÖZEL HABER)
(Haber: Orhan Akyüz) - Türkiye Taşkömürü Kurumu (TTK) maden ocaklarında 1973-2022 tarihlerinde yarım asırlık süreçte meydana gelen kazalarda 1355 madenci yaşamını yitirdi, 217 bin 349 madenci de yaralandı.
Araştırmacı gazeteci Orhan Akyüz’ün, Genel Maden İşçileri Sendikası’nın (GMİS) istatistik verilerinden edindiği bilgiye göre, kurumun faaliyet gösterdiği Zonguldak'ta, kömür üretimi nedeniyle yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor.
Kömür işletmeciliğine başlandığı 1848'den bugüne kadar TTK'nın 5 müessese müdürlüğü ile özel firmaların açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor, yerleşim yerlerinin altındaki galerilerde de adeta ikinci bir şehir varlığını sürdürüyor.
Üretim işçileri, 3 vardiyada girdikleri kömür ocaklarındaki faaliyetleri sırasında her türlü ihtiyaçlarını da yerin altında gideriyorlar.
Yemeklerini ocakta oluşturdukları sofralarda yiyen madenciler, kilometrelerce uzunluktaki karanlık dehlizlerde mesaileri süresince ayrı bir yaşam sürüyorlar.
Madencilerin işçi asansörleri ve ardından bindikleri fayton denilen demiryolu aracıyla ilerledikleri galeriler, yerleşim yerlerinin altına uzanan üretim alanlarıyla Zonguldak'ı "iki katlı şehir" haline getiriyor.
Yer üstünde günlük yaşamın olağan koşuşturmasındaki insanlar ile yer altında kömür çıkartmak için kazmasını doğanın bağrına saplayan madenciler, 176 yıllık kömür kentini farklı kılan en temel özellikleri arasında yer alıyor.
Havzada tespit edildiği edilen 1 milyar 310 milyon ton taş kömürü rezervi düşünüldüğünde, kentin altının daha uzun yıllar kazılmaya devam edilmesi bekleniyor.
MADEN OCAKLARINDAKİ SERVET: TAŞ KÖMÜRÜ
Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervi, ekonomiye kazandırılmayı bekliyor.
Zonguldak havzasında eksi bin 200 metre derinliğe kadar tespit edilen 1 milyar 310 milyon ton jeolojik taş kömürü rezervine karşılık, TTK yıllık 1 milyon ton civarındaki üretimle 40 milyon ton olan ülke ihtiyacının çok düşük bölümünü sağlayabiliyor.
TTK'DAKİ İŞ KAZALARI
TTK kömür ocaklarında 1973-2022 tarihlerinde 50 yılda meydana gelen kazalarda 1355 madenci yaşamını yitirdi, 217 bin 349 madenci de yaralandı.
Söz konusu yıllarda kuruma bağlı müessese müdürlüklerinden Üzülmez, Kozlu, Karadon, Armutçuk ve Amasra kömür ocaklarında "göçük, grizu ve kömür patlaması, karbonmonoksit zehirlenmesi ile metan gazı ve karbondioksit boğulmaları" gibi kazalar oldu.
Verilerde, 1 Nisan 1924 tarihinde Cumhuriyet sonrası kurulan ilk il Zonguldak’ta, kömür işletmeciliğine başlandığı 1848’den bugüne kadar TTK’nın yanı sıra daha sonraları özel firmaların da açtıkları galerilerde kömür üretimi yapılıyor.
Kozlu üretim bölgesinde 1992'de 263 madencinin hayatını kaybettiği grizu faciası, Türkiye'de en fazla can kaybı yaşanan iş kazası olarak tarihe geçti. Aynı yıl, grizunun yanı sıra diğer kazalarla birlikte 277 işçi yaşamını yitirdi, 5 bin 214 işçi de yaralandı.
Havza madenlerinde saptanabilen en eski ölümlü iş kazası 1875'de Ahmet Ağa adlı kişinin yaşamını yitirdiği kaza olarak kayıtlara geçti.
Kayıtlı verilerde, 2018-2019 yıllarında ölümlü iş kazası meydana gelmediği, 47 bin 64 madencinin yaralandığı yer aldı.
2023’ÜN İLK 6 AYINDA 1 MADENCİ YAŞAMINI YİTİRDİ
Bu arada TTK maden ocaklarında 2023’ün ilk 6 ayında meydana gelen kazalarda 1 madenci yaşamını yitirdi, 1116 madenci de yaralandı.
Öte yandan yetim bırakan maden ocaklarında ölümlerin ürküttüğü TTK’daki 1973-2022’de meydana gelen iş kazalarında, ölü ve yaralı sayısı yıllara göre şöyle:
TTK’DA 50 YILLIK BLANCO:
1355 ÖLÜ, 217 BİN 349 YARALI
YIL ÖLÜ YARALI
--- --- ------
1973 70 7764
1974 65 7823
1975 69 6249
1976 50 5879
1977 47 5848
1978 63 6878
1979 43 7292
1980 38 6880
1981 35 7706
1982 26 7956
1983 145 8159
1984 18 8358
1985 35 8132
1986 23 6718
1987 33 6485
1988 32 7032
1989 20 6792
1990 23 6253
1991 16 5185
1992 277 5214
1993 15 4386
1994 12 3126
1995 13 2373
1996 4 2560
1997 22 2322
1998 12 1928
1999 4 1722
2000 9 4090
2001 5 4340
2002 8 2653
2003 8 2484
2004 5 1994
2005 10 1700
2006 3 1627
2007 5 2042
2008 7 1875
2009 7 3453
2010 5 3367
2011 4 2805
2012 6 2707
2013 3 2458
2014 1 2162
2015 4 2122
2016 1 2439
2017 6 2409
2018 0 1904
2019 0 2860
2020 4 2810
2021 1 2960
2022 43 3068
HABER: ORHAN AKYÜZ
FOTOĞRAFLAR: ORHAN AKYÜZ
