8 Ocak 1950... Hacı Abdullah Sabri Aytaç, şair Rüştü Onur'un dedesi. Eski milletvekilli, Devrek’te vefat etti...
Abdullah Sabri Aytaç kimdir?
1870 yılında Devrek’te dünyaya gelmiştir. Halveti Dergâhı Postnişini Hacı Mehmet Efendi’nin ve Dudu Hanım’ın oğludur. İlk ve ortaöğrenimini Devrek İbtidâî Mektebi ile Rüşdiyyesi’nde tamamladıktan sonra İstanbul Bayezid Camii Medresesi’nde eğitim görmüş ve 1896 yılında “Müderris İcazetnâmesi” almıştır. Babasının vefatı üzerine dergâhta onun görevini üstlenmiştir. İlerleyen yıllarda Devrek’teki Cihadiyye ve Cami-i Cedîd Medreseleri’nde müderrislik yapmıştır. 1911 yılında Devrek Müftîliği’ne tayin edilmiştir. Bu görevinde oldukça başarılı olmuştur ki 1916 yılı Nisan ayı itibariyle görevden istifa etmek istemesine rağmen bu talebi mutasarrıflık makamının kararıyla reddedilmiştir. Hacı Abdullah Sabri Efendi, Millî Mücadele yıllarında Devrek halkının millî harekât yanında yer alması konusundaki çalışmalarıyla bölgede iz bırakmış önemli şahsiyetlerden biridir. Millî Mücadele başladığında Devrek ahalisini baş gösteren tehlikeler karşısında dikkatli olmaya davet etmiş, Zonguldak ve Ereğli’yi işgal eden Fransızlara karşı halkı direnişe çağırmıştır. Devrek Müdafaa-ı Hukûk Cemiyeti’nin kuruluşunda ve faaliyetlerinde yer almıştır. Tarîk-i Halveti’e ait bir tekkede toplantılar düzenleyerek ve yöreyi gezip halka konuşmalar yaparak bölge halkını Kuvâ-yı Milliyye lehine örgütlemiştir. İstanbul Hükûmeti’nin şeyhülislâmı Dürrizâde Abdullah Efendi’nin Millî Mücadele aleyhine yayınladığı fetvaya karşı olarak, TBMM’yi destekleyen 82 din adamının hazırladığı “Fetvâ-yı Şerîf’ te onun da imzası vardır.
Bölge halkını Millî Mücadele saflarına kazandırmak için yaptığı konuşmalarda: “Muhterem cemaat tüm yurdumuzda bu günden itibaren Kurtuluş Savaşı başlamıştır. Şimdi ise alacağınız karar ve çekeceğiniz telgrafla kadınımız, kızımız, topumuz, tüfeğimizle Mustafa Kemal‟in yanında yer almalıyız… Vatan elden gidiyor. Hep beraber kurtaracağız.” söylemleriyle millî heyecanın teyakkuz hâlinde bulunmasında önemli rol oynamıştır.
Devrek’te müftülük görevini sürdürmekte iken TBMM’nin 1. dönemi için yapılan seçiminde Bolu Meb’ûsu (Milletvekili) seçilen Hacı Abdullah Sabri Efendi, Ankara‟ya gelerek 23 Nisan 1920’de Meclis’in açılışında hazır bulunmuştur. Bununla birlikte TBMM tarafından seçim bölgesindeki halkı millî direnişe teşvik ve Millî Mücadele’nin ilkeleri doğrultusunda aydınlatmak üzere 8 Haziran 1920’de Genel Kurul kararıyla izinli sayılmıştır. Bu görevi yerine getirdikten sonra Meclis’e dönerek üyeliğini sürdürmüştür. Meclis’te Şer’iyye ve Evkâf ile İrşâd Komisyonları’nda çalışmıştır.
Hacı Abdullah Sabri Efendi, milletvekilliği sona erip memleketine dönünce herhangi bir işle meşgul olmamış ve emekliye ayrılmıştır. 8 Ocak 1950’de Devrek’te vefat etmiştir.
Zonguldak Nostalji