(ÖZEL HABER)
Orhan Akyüz - Emeğin başkenti kömür kent Zonguldak’ta, Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün bilgi aldığı 111 yıllık Türkiye Taşkömürü Kurumu’nun (TTK) tarihi Rombaki Konağı ‘’TTK Rombaki̇ Konağı Çocuk Bilim Merkezi’’ olacaktı, içler acısı hali yürekleri burkuyor.
Araştırmacı Gazeteci Orhan Akyüz’ün edindiği bilgilere göre, kentin merkez ilçeye bağlı Üzülmez bölgesindeki 63 No’lu (Derebeca Ocağı) ocağının ruhsat sahibi Yorgi Rombaki tarafından 1912 yılında ocakların yönetim binası olarak yaptırılan ilimiz merkez ilçeye bağlı Asma Mahallesi 1619 ada 17 parselde Hazine adına kayıtlı taşınmaz üzerinde bulunan TTK’ya ait 195,60 metrekare yüzölçümlü 3 katlı Rombaki Konağı, Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 25.04.1988 tarih ve 787 sayılı kararıyla ‘Korunması Gerekli Taşınmaz Kültür Varlığı’ olarak tescil edildi.
Ayrıca konağın korunarak ileriki nesillere aktarılması amacıyla röleve ve restitüsyon projeleri yaptırıldı.
TABELASI 5 YIL ÖNCE KONULDU
TTK Rombaki̇ Konağı Çocuk Bilim Merkezi tabelasının 5 yıl önce yolun kenarına yerleştirildiği öğrenilirken, konağın yanı sıra bulunduğu alanın bakımsızlığını görenlerin içi sızlıyor, adeta kaderine terk edilen konağın bağımlıların ve hırsızların uğrak mekanı haline gelmesinden endişe ediliyor.
Yüzyılı aşkın buram buram tarih kokan konağın boyasız, duvarlarının rutubetli ve sıvalarının dökülmesi, bazı pencerelerinin ve beton zeminleri ile merdivenlerinin kırık, çevresinin yabani büyük otlarla kaplı olması ‘’mezbelelik’’ görüntüsü oluşturuyor.
ATATÜRK ANITI İÇLER ACISI
Konağın alanındaki Atatürk Anıtı’nın zemininin yanı sıra çevresinin otlarla kaplı kaderine terk edilişi ve yanındaki bayrak direklerinin boyasız pas tutmuş halini görenler hüzünleniyor. Köklü tarihi 111 yıla dayanan milli servet niteliğindeki konak ‘’mezbele’’ halinde duruyor, çürümeye terk edilişine göz yumulmasına anlam verilemiyor.
BUTİK OTEL YAPILMAK İSTENMİŞ
Öte yandan bir iş insanının konağı butik otel olarak değerlendirmek istediği, ancak TTK yetkililerinin talebe sıcak bakmadıkları iddia ediliyor.
NEDEN ÇOCUK BİLİM MERKEZİ OLACAKTI?
TTK Rombaki Çocuk Bilim Merkezi,
Kivi'nin Zonguldak Valiliği için yürüttüğü, Zonguldak Turizm Kalkınma Planı ile bütünleşik geliştirilen, Zonguldak Doğa ve Kültür Turizmi (Proje 67) kapsamında üretilen projelerden biridir.
Bilim merkezleri, insanların bilim ve teknolojiye ilgilerini teşvik eden harika inisiyatiflerdir. TTK Rombaki Konağı’nın enerji konulu bir bilim merkezi olarak işlevlendirilmesiyle Zonguldak ve çevresinden her yaştan meraklı insanlar ve özellikle çocuklar için yeni bir öğrenme alanı açılacak.
Rombaki Bilim Evi’ndeki her şey dokunulmak üzere tasarlanacaktı, böylece oyun ve öğrenme her zaman el ele olacaktı. Enerji üzerine odaklanan interaktif sergi istasyonları enerjinin tanımı, bedenin iş yapma gücü, basit makineler, yenilenebilir enerji türleri gibi konularda anlatımlar ve deneyler içerecekti. Bugünün teknolojisi insanlar enerjiyi bir formdan diğerine nasıl değiştireceklerini öğrendikleri ve sonra da işlerini yapmak için kullanabildiklerinden mümkün olmuştu. Rombaki Bilim Evi, bu farkındalığı kazandırmayı hedefliyordu. Burada dünya ve enerji kaynakları ile ilgili karmaşık konuların ziyaretçiler için anlaşılabilir ve önemli olmaları arzulanıyordu, yaklaşık 1000 metrekarelik bina ve geniş bahçesi bu amaçla işlevlenecekti.
Rombaki Bilim Evi için aynı zamanda etkin eğitim programı geliştirilmişti, hafta içi okullara ve hafta sonu ziyaretçilerine yönelik atölye programları da Rombaki Bilim Evi projesi içerisinde tasarlanmamıştı. Rombaki Bilim Evi bina ve içindeki tefrişatı kurgulamakla kalmayıp, sürdürülebilir bir eğitim programı oluşturmayı ve bunun için gerekli personel eğitimlerini de hedeflemekteydi.
Rombaki Bilim Evi herkesin doğa bilimlerini ve teknolojiyi tecrübe edip takdir etmelerini sağlayacak bir odak noktası olacaktı. Hepimizin içindeki bilim insanını ortaya çıkarmayı hedefleyecek ve belki de daha iyi bir geleceğin teknolojilerini yaratmak için ilham verilmesi amaçlanmıştı, ancak ne yazık ki projenin nedendir bilinmez tarihin kaldırılan tozlu raflarında bir daha gün yüzüne çıkmamak üzere yerini aldığı anlaşılmaktadır.
438 BİN 937 LİRA HARCAMAYLA KONAĞIN SADECE ÇATISI ONARILMIŞ
Zonguldak İl Özel İdaresi Genel Sekreteri Ahmet Güral Karayılmaz, yaptığı açıklamada, mülkiyeti Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait Rombaki̇ Konağı’nın hasarlı çatısının çökme tehlikesi tespit edildiğinden 438 bin 937 lira harcamayla eski mimari yapısına uygun restore edilerek onarımını tamamladıklarını bildirdi.
Karayılmaz, ‘’TTK Rombaki̇ Konağı Çocuk Bilim Merkezi’’ olarak değerlendirmesi planlanan konağın çatısının onarımının Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı (BAKKA) tarafından desteklendiğini belirtti.
ROMBAKİ KONAĞI
Karaelmas Maden Şehitleri Müzesi Tasarım Danışmanı Ekrem Murat Zaman tarafından hazırlanan Müze Kataloğu’ndan edinilen bilgiye göre, Rombaki Konağı, şöyle anlatılıyor:
Zonguldak’ta numaralandırılan ocaklardan biri de demiryolunun sol tarafında, 63 numaralı Haci oğlu Yorgi Panopolos ve Kaptan Petko’nun Kerpiçlik Ocağı’dır. Ocağa 60 parça hisse itibar edilerek 30 parçası Hacıoğlu Yorgi Panopoulos'in ve diğer 30 parçası da Yorgi Rombaki'nin olmak üzere üretim yapacaklarına dair 25 Mayıs 1892 tarihli kefaletname gereği yeni bir tezkire (ruhsat) verilmişti.
1899 yılında Odesiya Rombaki’nin ölümü üzerine, 100 ve 63 numaralı işletme ruhsatları sahiplerinin (Panopoulos ve Rombaki'nin) varisleri (ve hissedarlar) tarafından Dr. Panayot Dünyas Efendi, mirasçıların vekili tayin edildi. Doktor Dünyas Efendi ile Ereğli Şirketi arasında yapılan anlaşmaya göre, üretilen kömürün satışı Ereğli Şirketi tarafından yapılacaktı.
Ereğli kömür havzasında çok sayıda yerli yabancı madencilik şirketinin İşletmecilik faaliyetleri yürüttüğü dönemde sanayi tesislerinin yanı sıra sosyal tesislerin de yapıldığı görülür.
63 Ocakları direktör evi ve yönetim binası olarak kullanılan ve Odesiya Rombaki tarafından yaptırılan Rombaki Konağı’nın yapım yılı 1912’dir.
BÜYÜK ÖNDER ATATÜRK ROMBAKİ KONAĞI’NDA
Rombaki Konağı; Büyük Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün, 26 Ağustos 1931 tarihindeki Zonguldak ziyaretinde, TÜRKİŞ Ocaklarında yaptığı teknik gezide bilgi aldığı mekândır.
1937 yılına kadar TÜRKİŞ Müdür Lojmanı olarak kullanıldıktan sonra bir süre boş kalan konak, 1938-1946 yılları arasında misafirhane olarak kullanıldı. 1946–1947 yılları arasında yapılan tadilattan sonra sinemanın üst kısmında bulunan (1937’de yaptırdığı 10 yataklı) Amelebirliği Dispanseri, bu binaya taşındı. EKİ (Ereğli Kömürleri İşletmesi, şimdiki adıyla TTK) Üzülmez Hastanesi’ne dönüştürülen konak, 1957 yılı sonuna kadar 25 yataklı EKİ Üzülmez Hastanesi olarak kullanıldı. Bunun nedeni, mevcut sağlık kuruluşlarının 1942 yılının eylül ayından itibaren Ereğli Kömürleri İşletmesi’ne devredilmiş olmasıydı. 1958’den sonra müessese müdürlüğü tekrar konağa taşındı ve uzun yıllar Üzülmez Müessese Müdürlüğü binası olarak kullanıldı. 2000 yılında müessese müdürlüğü, ‘’Türkiş Bekar Pansiyonu’na’ taşındıktan sonra konak müessese misafirhanesine dönüştürüldü. Daha sonra da TTK tarafından 49 yıllığına Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) Genel Müdürlüğü’ne bedelsiz tahsis edilen “Üzülmez Huzurevi ve Rehabilitasyon Merkezi” 2004'te kapatıldı.
TTK tarafından küçük çaplı onarımlar yapılan bina misafirhane hizmeti verdi, son 10 yıldır Üzülmez Müessesesi Misafirhanesi olarak kullanıldı, 2019 yılından sonra BAKKA Projesi kapsamında vilayet emrine verildi.
HABER: ORHAN AKYÜZ
FOTOĞRAFLAR: ORHAN AKYÜZ
