1838'de James Wyld (d.1812- ö.1887) tarafından çizilen haritada gördüğünüz gibi...
Zonguldak'ın ismi "ZENTiLMENDACK" olarak gösteriliyor.
Zonguldak isminin nereden geldiği konusunda hep tahminler yürütüldü.
Eskiden beri ,"sahil " anlamına gelen, bir başka anlamı itibari ile "recine" olan "Sandraca" ismi şehrin bilinen eski ismidir.
Kömür bulunduktan sonra ki kayıtlarda "Zonguldak" olarak geçer. Fakat, Zonguldak ismi daha netleşmeden, bu ufak kasaba kurulma aşamasında bir çok yeni isim ile muhatap alınıyor. Örneğin "Neu Mark" diyor yabancılar. Türkler, Türkçesini kullanıyor. "Yeni Çarşı" diyor.
Daha önce yazmıştık mesela; "Zenkylmendaik"diye geçer.
"Songul"diye gösterilen haritalar var.
Fakat bu haritada ki ismi çok enteresan.
Zonguldak ismine de yatkın.
ZENTiLMENDACK
"Zentilmen" bildiğimiz anlamda "centilmen" denilebilir. Ama diğer bir anlamda telaffuzu "erkek şehri" de denilebilir. Zira işçi kenti gerçekten erkek şehri olarak kuruluyor.
"Centilmen" yabancılarda erkeklere verilen unvandır.
Peki; ”Zentilmandack“ zamanla Zonguldak ismi haline gelebilir mi ?
Bence zorlama gibi olsa da; daha önce ki bulgularda yerel tarihçiler “nasıl” Zonguldak ismini “Zone Göl Dag" isminden geldiğini iddia etse de, bu da benim için zorlayıcı bir anlam ifade ediyordu.
Bizim için en zorlayıcı kısım; Zonguldak'ın Osmanlı'ya geçmesinden sonra ki bölümü. Kömürün bulunmasına kadar Osmanlı arşivlerinde pek adına rastlanmamasından kaynaklanıyor.
Yani; Zonguldak Şehir Merkezi kömürün bulunması ile yeni şehir oluştuğu için ve kömürün bulunması ile birlikte yabancıların buraya akın etmesi ile; şehrin ismini yabancıların belirlediği düşünülüyor.
"Zonguldak" kelime anlamı ile Türkçede "herhangi bir çağırışım yapmadığından" tamamen yabancı isimden evrildiği düşünülüyor.
Yabancılar maden bölgesine "dağ" derler.
Örneğin Almanya‘da madenlere “Bergbau” derler. “Berg” Almanca'da “dağ” anlamındadır "bau" ise inşaat. O yüzden Zonguldak kelimesinin “dak” kısmının “dağ” olduğu vurgulanır.
Her ne olursa olsun, bu tür kaynaklar "sanırım" ilerde bize “Zonguldak isminin nereden geldiği” konusunda ipuçları verecek.
Bugün yeni bir ismini yazdım size.
"Zentilmendack"
Centilmen Dağı
Erkek Dağı
Bu da iyi !
..........................
Not; Zone Göl Dağ" Zonguldak'ın Çaycuma tarafında ki Göl Dağı'na verilen ad olarak geçer. Zentilmendak ise, Zonguldak'ın Armutçuk tarafında ki dağ olarak geçiyor.
Hayati YILMAZ
Zonguldak Tarih
