Zonguldak'ta anı belgeleyen fotoğrafçılar...

Gazeteciler, doğa fotoğrafçıları ve fotoğraf tutkunu olanlar neden bu listede ben de yokum diye alınmasınlar. Onların yeri de çok önemli elbette… Bu listede yer alan isimler her daim “BENİM KARŞIMA ÇIKAN” işlediğim konu üzerine kullanabileceğim bağlantılı fotoğrafları arşivlemiş kişilerdir.

Hepsi işini gönüllü yapan, maddi karşılığı olmadan özellikle sahaya çıkıp sosyal yaşantıyı fotoğraf makineleriyle geleceğe taşıyan Zonguldak gönüllüleridir...

Aralarında hayatta olanları;
Şimdi bir haberde, panelde, konserde, etkinlikte bazen bir doğa yürüyüşünde, imza gününde, kültür alışverişinde, bir bakmışsın bir eylemde, kentin tarihinde ve kaderini belirleyecek bir toplantıda hep hali hazırda görürsünüz. Yıkılan bir bina, inşa olan bir köprü, eski bir yapı ve farklı konularda yüzlerce kare onların deklanşöründen geçmiştir. Kentin insan manzaraları yanında doğa manzaraları da onlar ve onlar gibi isimsiz gönüllülerin oluşturduğu görsel arşivlerdir.

Zonguldak tarihi, eski fotoğraf arşiv zenginliği bakımından şanslıdır. Taş kömürünü çıkarmak için bölgeye gelen yabancıların, yanlarında fotoğraf teknolojisini getirmeleri bu işe vesile olmuştur.

1890’lı yıllardan, 1920’li yıllara kadar olan eski Zonguldak fotoğraf arşivlerinde yabancıların etkisi büyüktür.

1920’den sonra kendi fotoğrafçılarımızın dönemine giriyoruz… Şehrimizin en eski fotoğrafçılarından biri “Foto Baysal” stüdyosu adı altında hizmet veren “Nazım Baysal”dır.

Kent arşivi adına özel günler, toplantılar, açılışlar, tesisler, endüstriyel yapılar ve manzara fotoğraflarının büyük bir bölümü Foto Nazım’ın objektifinden arşivlenmiştir.

Nazım Baysal’ın oğlu Kemal Baysal’da babasının izinde gitmiştir. Özellikle 1930’lu yıllara ait tören ve manzara fotoğraflarını kent arşivimize kazandıran O’ dur. Erken cumhuriyet dönemine ait Zonguldak fotoğraflarının büyük çoğunluğunda Baysal ailesinin imzası vardır.

Geçen zamanda, 1980 sonrasından günümüze kadar yeni nesil fotoğrafçılar bayrağı devraldılar. Kemal Baysal’dan sonra geleneği Birol Üzmez ve Mustafa Eyriboyun gibi sanatçılar devam ettirmişleridir. Özellikle Maden işçilerinin yaptığı grev ve Büyük Ankara Yürüyüşü’nün bütün karelerini bu iki isim arşivlemiştir.

Bugün onların fotoğrafları tarihin o dönemine ışık tutmaktadır.
1980- 90 yıllarına ait demiryolu ve buharlı lokomotif fotoğraflarından oluşan albümlerde Hayati Yılmaz’ın çalışmaları önemlidir.

Günümüzde son 30 seneye ismini yazdıran Saffet Can ve Alaaddin Kara’nın çalışmaları karşımıza çıkıyor. Can ve Kara’nın madencilik ve endüstriyel mirası üzerine oluşturdukları arşivleri panel ve söyleşilere renk katmaktadır. Son yıllarda düzenlenen bütün kültürel ve sanatsal etkinliklerin arşivini yakın zaman önce kaybettiğimiz Dr. Mustafa Eyriboyun gibi halen Gülden Işık ve Alaaddin Kara kentimize kazandırmaya devam etmektedirler.

Kent tarihimize emeği geçen kaybettiğimiz değerlerimiz, Nazım Baysal, Kemal Baysal ve Mustafa Eyriboyun’u minnetle anıyoruz. Hali hazırda çalışmalarına devam eden, kent hafızasını gelecek nesillere aktarmak için arşivleyen bütün fotoğraf sanatçılarımıza da başarılar diliyoruz…

Yüksel Yıldırım-17 Kasım 2021
Zonguldak Nostalji